Tι είναι o σφόνδυλος και ποια τα συμπτώματα της ζημιάς στο βολάν

Στις ημέρες μας, έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμαι αυτοκίνητα τα οποία αποτελούν μικρά τεχνολογικά θαύματα. Οι περισσότερες λειτουργίες, αν όχι όλες, που αφορούν στη λειτουργία τους, γίνονται αυτόματα, επιτρέποντας στον οδηγό να απολαμβάνει ξέγνοιαστος τη βόλτα ή το ταξίδι του. Ουσιαστικά, αποτελούν ένα ακόμη είδος για αγορά, το οποίο ξέρουμε ότι μπορούμε πηγαίνοντας στην αντιπροσωπία να το παραγγείλουμε, επιλέγοντας το είδος αλλά και τα χαρακτηριστικά του, με βάση τις προτιμήσεις και τα θέλω μας. 

Η τεχνολογία μας έχει δώσει τη δυνατότητα να επιλέγουμε ακόμη και την αυτόματη αλλαγή των ταχυτήτων, κάνοντας ακόμη πιο απλή και απολαυστική τη χρήση του αυτοκινήτου μας. Κάπου εκεί, μέσα στο μηχανισμό του κιβωτίου ταχυτήτων, υπάρχει ένα τμήμα που διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του. Το τμήμα αυτό, που σίγουρα οι περισσότεροι έχουμε ακούσει το όνομά του σε κάποια φάση της ζωής μας είναι ο σφόνδυλος, ή όπως συνήθως το αποκαλούμε το βολάν.

Τι είναι όμως το βολάν ή σφόνδυλος;

Ας ξεκινήσουμε από τα απλά. Αρχικά, θα πρέπει να μάθουμε πως πρόκειται για έναν παχύ δίσκο από μέταλλο (χυτοσίδηρο, χάλυβα) ή σε κάποιες περιπτώσεις αλουμίνιο, ο οποίος είναι ιδιαίτερα άκαμπτος, οπότε απαιτούνται εξαιρετικές δυνάμεις για να καμφθεί ή να στραβώσει κατά τη λειτουργία του. Η εξωτερική του περίμετρος διαθέτει δόντια όπως αυτά των γραναζιών και συνδέεται μέσω αυτών με τη μίζα που εκκινεί τον κινητήρα.

Βρίσκεται τοποθετημένος σταθερά με βίδες και μια φλάντζα, στην πλευρά της μετάδοσης του στροφαλοφόρου άξονα, στο εσωτερικό ενός ειδικού περιβλήματός. Όταν λειτουργεί σε συνεργασία με μηχανική μετάδοση (χειροκίνητο κιβώτιο ταχυτήτων), η επιφάνειά του που κοιτάζει προς το κιβώτιο ταχυτήτων, είναι επίπεδη και επάνω της πιάνει ο δίσκος του συμπλέκτη.

Τι κάνει λοιπόν ακριβώς ο σφόνδυλος ή βολάν;

Το συγκεκριμένο τμήμα εκτελεί ουσιαστικά, περισσότερες από μια λειτουργίες ταυτόχρονα. Ας δούμε ποιες είναι αυτές:

1. Αρχικά, παρέχει τη μάζα που απαιτείται για τη δημιουργία περιστροφικής αδράνειας, επιτρέποντας στον κινητήρα να παραμένει αναμμένος. Αν δεν υπήρχε δηλαδή ο σφόνδυλος, αν δεν κρατούσαμε συνέχεια πατημένο το γκάζι και δεν διατηρούσαμε ψηλά τις σ.α.λ., ο κινητήρας θα έσβηνε.
2. Παρέχει ισορροπία στον κινητήρα. Ουσιαστικά, το συγκεκριμένο τμήμα είναι ειδικά ζυγισμένο ως προς τον στροφαλοφόρο άξονα, με αποτέλεσμα να αποσβένει και την παραμικρή ανισορροπία κατά τη λειτουργία του κινητήρα.
3. Είναι το πρώτο τμήμα που λαμβάνει κίνηση από τη μίζα για να πάρει μπροστά ο κινητήρας.
4. Και το σημαντικότερο από όλα, δημιουργεί τη σύνδεση ανάμεσα στον κινητήρα και το κιβώτιο ταχυτήτων, μέσω του συμπλέκτη, κάνοντας εφικτή τη μεταφορά της ισχύος στους τροχούς και την επακόλουθη κίνηση του οχήματος, όταν δεν είναι πατημένο το πετάλι του συμπλέκτη. Όταν το πετάλι πατηθεί, ο δίσκος του συμπλέκτη τραβιέται και παύει η σύνδεση για να αλλαχτεί η ταχύτητα ή να σταματήσει το όχημα.

Η επόμενη ερώτηση που μας έρχεται στο μυαλό είναι η εξής: Τι είναι το βολάν διπλής μάζας και τι διαφορές έχει από το συμβατικό;

Η απάντηση είναι λιγάκι περίπλοκη. Αρχικά, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η επινόηση αυτής της νέας τεχνολογίας, έγινε αναγκαία λόγω της προόδου στα συστήματα μετάδοσης των οχημάτων. Η εποχή μας, είναι η εποχή των υβριδικών και ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά και η εποχή της εξέλιξης των κινητήρων εσωτερικής καύσης σε μονοπάτια μεγαλύτερης οικονομίας καυσίμου και μείωσης των εκπεμπόμενων ρύπων.

Το αποτέλεσμα είναι οι αυτοκινητοβιομηχανίες να παράγουν όλο και μικρότερους κινητήρες από τους οποίους όμως υπάρχει η απαίτηση υψηλής ροπής και ισχύος, που φυσικά οδηγεί στην παραγωγή μεγαλύτερου θορύβου και κραδασμών κατά τη λειτουργία τους. Εκεί λοιπόν, μπαίνει στο παιχνίδι το βολάν διπλής μάζας (Dual Mass Flywheel ή DMF).

Ο τρόπος λειτουργίας του μοιάζει πολύ με αυτόν του συμβατικού μιας και εξακολουθεί να συνδέει τον κινητήρα με το κιβώτιο ταχυτήτων μέσω του συμπλέκτη. Η διαφορά βρίσκεται στην ύπαρξη δύο βολάν στη θέση του ενός, και κυρίως αυτό που συμβαίνει ανάμεσα σε αυτά τα δύο βολάν. Ανάμεσά τους λοιπόν υπάρχουν ελατήρια, τα οποία αποσβένουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό τους κραδασμούς.

Ποια είναι τα συμπτώματα ζημιάς στο βολάν      

Τα συνηθέστερα συμπτώματα ζημιάς στο βολάν, είτε είναι μονής είτε διπλής μάζας είναι δύο και οφείλονται αμφότερα σε φθορά. Μιας και ο σφόνδυλος λειτουργεί ερχόμενος σε επαφή με το δίσκο του συμπλέκτη, μετά από την κάλυψη αρκετών χιλιομέτρων, ενδέχεται να παρουσιάσει φθορές, οπότε δημιουργούνται κενά στις εφαπτόμενες επιφάνειες.

 Τα χαρακτηριστικά σημάδια είναι τα εξής:   Υπάρχουν επίσης και κάποια αίτια τα οποία προκαλούν συνήθως τις ζημιές. Αυτά είναι: 

1. Ρύπανση. Σε περίπτωση που υπάρξει κάποια διαρροή από την πλευρά του  στροφαλοφόρου άξονα ή από την τσιμούχα του άξονα εισόδου του κιβωτίου ταχυτήτων, τα λειτουργικά υγρά ενδέχεται να φτάσουν στο βολάν προκαλώντας το πατινάρισμα του συμπλέκτη την αύξηση της τριβής και την υπερθέρμανση ολόκληρου του μηχανισμού.
2. Η υπερθέρμανση ενδέχεται να στραβώσει το βολάν ή να κάψει κάποια σημεία του με αποτέλεσμα τους κραδασμούς στην ώρα που απελευθερώνεται το πετάλι του συμπλέκτη και κατά την επιτάχυνση.
3. Η σκληρή χρήση του οχήματος, όταν είναι υψηλών επιδόσεων ή βαρέως τύπου ενδέχεται να σπάσει το ίδιο το βολάν και να αχρηστεύσει ολόκληρη τη μετάδοση.

Όσον αφορά στα προβλήματα αποκλειστικά του βολάν διπλής μάζας, η ύπαρξη ζημιάς στις περισσότερες περιπτώσεις έχει να κάνει με τα ελατήρια απόσβεσης κραδασμών, οπότε το σύμπτωμα θα είναι εξ’ αρχής η μεγάλη αύξηση των κραδασμών κατά τη χρήση του οχήματος και τριξίματα κατά το ξεκίνημα και το σταμάτημα του οχήματος. Παράλληλα, η αντικατάσταση του βολάν διπλής μάζας, είναι σε γενικές γραμμές, αυτή τη στιγμή,  αρκετά ακριβότερη από αυτή του συμβατικού βολάν, αν και με αργούς ρυθμούς και νέες τεχνολογίες αρχίζει να προσεγγίζει τα χαμηλότερα νούμερα του συμβατικού.

Σε κάθε περίπτωση όμως, οποιαδήποτε ζημιά παρουσιαστεί σε αυτό το τμήμα, θα πρέπει να επισκευάζεται μαζί με το αίτιο που την προκάλεσε, γιατί θα προκαλέσει σίγουρα, μεγαλύτερες, ακριβότερες και πιο χρονοβόρες επισκευές του οχήματος. ΜΕ την πρώτη υπόνοια λοιπόν συμπτώματος βλάβης, θα πρέπει ο οδηγός να έρχεται σε επαφή με τους ειδικούς κάποιου συνεργείου.